Таврапӗлӳ кӗтесӗ
Ака уйӑхӗн пӗр кунӗнче Ҫӗнӗ Ачча ялӗ ҫумӗнчи ана ҫинче тимӗр сухапуҫ кӑкарнӑ «Фордзон-Путиловец» трактор кӗрлеме пуҫланӑ. Ял ҫыннисем чӑтаймен, «хурҫӑ ута» курма ушкӑнӗпех укӑлчаран тухса тӑнӑ.
– Хайхи трактор тени пӗкӗ ҫӳллӗш кӑна, анчах ҫурпилӗке туххӑмрах ҫавӑрса хучӗ, – тӗлӗнсе сӑмахланӑ шурсухалсем. – Лашапа кунӗпех тертленсен те ку каҫалӑка сухаласа пӑрахаймастӑн.
Трактортан кӑкарнӑ сухапуҫ ҫинче ҫап-ҫамрӑк хӗрача ларса пыни те вӗсене шалт тӗлӗнтернӗ:
– Ак япала, ку пике хамӑр ялсемех иккен, Шалтикасри Йӑванӑн хӗрӗ Евруҫ, кӑҫал кӑна Канашри машинӑпа трактор станцийӗнче плугарьсен курсӗнчен вӗренсе тухрӗ.
1938 ҫулхи ҫуркунне хурҫӑ ут Катек, Йӑлмачча, Вӑтакас Татмӑш ялӗсен хирӗсенче те кӗрленӗ. Ҫак хушӑра 16 ҫулхи Евруҫ халиччен курман техникӑна пӑхса тӑма анчах мар, руль тытса пыма та вӗренсе ҫитнӗ. 1940 ҫулта ӑна Янкӑлчри ялхуҫалӑх механизаци шкулне вӗренме яраҫҫӗ. Кунта хӗрсем валли ятарлӑ курс йӗркеленӗ пулнӑ. Евруҫ унта лайӑх паллӑсемпе вӗренет, комбайнера тата тракториста пулӑшаканӑн квалификацине алла илет.
Канаш районӗнчи пилӗк ялта ФАП уҫӑлмалла. Кун пирки ЧР Сывлӑх сыхлавӗн министерстви пӗлтерет. Ҫӗнӗ Ачча, Шӑхаль, Янкӑлч, Шуркасси тата Ҫатӑрка Ҫырми ялӗсенче фельдшерпа акушер пункчӗсем ҫӗкленеҫҫӗ. Вӗсем, Ҫатӑрка Ҫырма ялӗнчисӗр пуҫне, авӑн уйӑхӗнче хута каймалла. Ҫатӑрка Ҫырминче вара юпа уйӑхӗн вӗҫӗнче ӗҫ вӗҫленмелле.
ФАПсем ҫутӑ та хӑтлӑ пулӗ. Унта кӳмепе ҫӳрекен сусӑрсем те кӗрсе тухайӗҫ. Ҫынсем медпулӑшу илнисӗр пуҫне медицина препарачӗсене те туянма пултараҫҫӗ.
Кунсӑр пуҫне ФАПсенче оргтехника тата пысӑк хӑвртлӑхлӑ тӗнче тетелӗ пулӗҫ. Ҫапла фельдшер чирлӗ пациентсене электронлӑ регистратура урлӑ тухтӑрсем патне ҫырӑнтараять.
Утӑ уйӑхӗн 29-мӗшӗнче 12 сехет ҫурӑра Канаш районӗнчи Ҫӗнӗ Ачча ялӗнче 64 ҫулти арҫынна вӗлернӗ. Ҫак ӗҫе Мускав облаҫӗнчен килнӗ 47 ҫулти хӗрарӑм тунӑ тесе шутлаҫҫӗ, ӑна тытса чарнӑ.
Следстви пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫав кун 47-ри хӗрарӑм тӑван мар ашшӗпе хирӗҫсе кайнӑ. Вӑл ӑна графинпа пуҫӗнчен 3 хутран кая мар ҫапнӑ. Ҫакна вӑл мӗншӗн тунӑ? Следстви версийӗ тӑрӑх, хӗрарӑм арҫынна тӑван хӗрӗ ҫумне кӗвӗҫнӗ.
Арҫын ҫавӑн чухнех вилсе кайнӑ. Хӗрарӑм тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Канаш районӗнчи Ҫӗнӗ Ачча ялӗнче пурӑнакан арҫын ывӑлне хӗненӗ тесе шутлаҫҫӗ. Ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Следстви управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, 43 ҫулти арҫын ӳсӗр чухне ывӑлне хӗненӗ. Ку пӗрре мар пулнӑ. Следовательсем вӑл 2019 ҫулхи раштав уйӑхӗнчен пуҫласа ывӑлӗ ҫине алӑ ҫӗкленӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ.
18 ҫул тултарман ачана хур кӑтартнӑшӑн арҫыннӑн явап тытма тивӗ. Халӗ арҫын ача 13 ҫулта. Ӗҫ-пуҫа малалла тишкереҫҫӗ, судпа медицина экспертизи ирттереҫҫӗ.
Канаш районӗнчи Ҫӗнӗ Ачча ялӗнче пурӑнакан уҫӑ кӑмӑллӑ ҫынсем вырӑнти Культура ҫуртне бойлер-чейник парнеленӗ. Парнене ял ҫыннисем вырӑнти культура ӗҫченӗсем Ҫӗнӗ ҫулпа ирттернӗ аукцион вӑхӑтӗнче тыттарнӑ.
Аукциона Хӗл Мучи ертсе пынӑ, ӑна Юр Пике пулӑшнӑ. Аукцион лочӗ — тӗлӗнтермӗш япаласем пулнӑ. Теприсем питӗ хаклӑ-чаплӑ япаласемех пулман та, анчах ертсе пыракансем ӑна ырланине-мухтанине кура туяннӑ. Аукционӗ, сӑмах май, япалине кӑтартмасӑр, ӑна хаклани тӑрӑх иртнӗ. Мӗн сутнине тавҫӑракан япалине тӳлевсӗрех тыттарнӑ.
Аукциона пуҫтарӑннӑ ял ҫыннисем вырӑнти Культура ҫуртне бойлер-чейник парнелени Хӗл Мучипе Юр Пикене те тӗлӗнтернӗ. Ара, вӗсен парни мар-ҫке: ял халӑхӗ пухнӑ укҫапа туяннӑскер.
Канаш районӗнчи Ҫӗнӗ Ачча ялне иртнӗ уйӑх вӗҫӗнче пӑлан илсе килнӗ. Ҫурҫӗр чӗрчунӗсене Егор Егоров Челепертен туяннӑ. «Красотка» аҫапа «Северок» аҫа ҫӗнӗ вырӑнта хальлӗхе хӑюсӑртарах туяҫҫӗ. Вӗсене Канаш районӗнчи ветеринарсем пырса тӗрӗсленӗ. Карантин вӑхӑтӗнче, вӑл нарӑсӑн 9-мӗшӗччен пырӗ, эпизоотилле епле ӗҫсем ирттерессине палӑртса хунӑ.
Выльӑх тухтӑрӗсем ҫурҫӗр чӗрчунӗсем ҫӗнӗ ҫӗре лӑпкӑн хӑнӑхасса шанаҫҫӗ. Экзотикӑлла чӗрчунсене усрассипе кил хуҫин опыт пур теҫҫӗ. Пӑлансене епле пӑхмалли пирки кил хуҫи тӗрлӗ литература нумай вуланӑ, илемлӗ ҫак чӗрчунсен вӑрттӑнлӑхне, кӑмӑлне, вӗсем мӗне кӑмӑлланипе мӗне тиркенине аван пӗлет. Пӑлансене кил хуҫи ятарлӑ рационпа тӑрантарать. Вӗсене вӑл ачашласа алла хӑнӑхтарать.
Юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗнче кӗрхи призыв пуҫланчӗ. Вӑл раштав уйӑхӗн 31-мӗшӗччен тӑсӑлӗ. Ҫак тапхӑрта Чӑваш Енрен Раҫҫейӗн хӗҫ-пӑшаллӑ вӑйӗсене 1552 ҫамрӑк кайӗ. Ку, ҫуркуннехи призывпа танлаштарсан, кӑштах нумайрах. Ун чухне 1460 каччӑ салтак аттине тӑхӑннӑ.
Яланхи пекех пирӗн республикӑри чи маттур 10 яш Президент полкне лекӗ. Пӗлтӗр унта кайнӑ 10 салтака савӑнӑҫлӑн кӗтсе илӗҫ.
Шел те, пӗлтӗрхипе танлаштарсан, кӑҫалхи призывниксен сывлӑхӗн кӑтартӑвӗ япӑхланнӑ. Пӗлтӗр призывниксен 72,6 проценчӗ ҫара юрӑхлӑ пулнӑ тӑк кӑҫал – 69,5 процент ҫеҫ. Ҫамрӑксем ытларах юн ҫаврӑнӑшӗн, нерв, шӑмӑпа мышца чирӗсемпе нушаланаҫҫӗ.
Кашни призыврах ҫартан тарса ҫӳрекен яшсем пур. Юлашки ҫулсенче ку енӗпе лару-тӑру лайӑх енне улшӑнни савӑнтарать. Кӑҫалхи ҫуркуннехи призывра 13 каччӑ салтака каяс мар тесе тарса ҫӳренӗ. Вӗсем пур-пӗрех йӗрке хуралҫисен аллине лекнӗ.
Аса илтерер: РФ Конституцийӗн 59-мӗш стайтипе килӗшӳллӗн, Раҫҫей гражданинӗн ҫӗршыв умӗнчи тивӗҫе пурнӑҫламалла. Тарса ҫӳрекенсен пуҫиле майпа явап тытма тивет. Вӗсене 200 пин тенкӗ штраф тӳлеттерме, 2 ҫул таран ӗҫлеттерме е ирӗкрен 2 ҫуллӑха хӑтарма пултараҫҫӗ.
+4.3 °C